Wat is een kas?

Een kas is een bouwsel waarbij voor-, achter- en zijkanten en het dak zijn gemaakt van een materiaal dat licht doorlaat.

In een schuur valt niks te telen, veel te donker, te koel en te klam. En alleen een dak kan al best leuk en handig zijn maar wind, regen en koele lucht hebben dan nog steeds vrij spel. Een kas is dus een bouwsel van licht materiaal dat de ruimte volledig afsluit. Een kas moet trouwens wel een deur hebben (je moet toch naar binnen kunnen) en minimaal 1 maar liever 2 ramen.

Er zijn ook nog wel wel veel termen met betrekking tot kassen die niet allemaal even duidelijk zijn:

Platte bak: is duidelijk geen kas, maar heeft wel een groot deel van dezelfde voordelen. Het is een lager bouwsel, zonder deur, maar met 4 zijden en een dak in de vorm van ramen die je op kunt tillen om zo bij de planten te kunnen komen. Later nog meer over het nut ervan, de standaard maten en de mogelijkheden.
Plat glas: is een andere benaming voor een platte bak
Koude kas: is hetzelfde als een onverwarmde kas. In de koude kas worden geen verwarmingselementen gebruikt om de kas in de winter van warmte te voorzien.
Gematigde kas: in deze kas wordt wel “gestookt”, er zijn meerdere mogelijkheden om de kas van warmte te voorzien, in de gematigde kas wordt de kas zo verwarmd dat het er niet vriest.
Warme kas: een kas die meer wordt verwarmd; ze is geschikt voor intensieve winterteelt of voor de overwintering van Tropische planten. Bedenk wel dat licht minstens zo belangrijk is als warmte. In de winter kun je nog zo hard stoken, als de dagen kort en donker zijn zul je zwakke stakerige iele planten kweken (niet voor niets is de hemel boven het Westland verlicht in de nacht, om met lampen het tekort aan licht zoveel mogelijk te vervangen (hoewel niks op kan tegen een zonnetje 🙂
Serre: is een ander woord voor kas. Wij Nederlanders gebruiken het woord kas, Belgen gebruiken het woord Serre. Wij Nederlanders gebruiken het woord Serre voor een aanbouw aan het huis, bij voorkeur met veel glas. Om het ingewikkeld te maken 🙂 Voor alle duidelijkheid: ik gebruik in dit hele hoofdstuk het woord kas en vooral dan de koude kas
Warenhuis: een ouderwets woord voor een kas. Als je mensen boven de 70 jaar spreekt hebben zij het over een warenhuis. Ik vind het ook wel een mooi woord voor een kas eigenlijk.

Waarom wil je een kas (misschien wel het belankrijkste 🙂

Je vervroegt het sezoen. In de kas kun je al in de winter van groenten genieten die buiten niet zouden overleven zoals andijvie, sla, rucola, radijs, etc. En in het voorjaar nog veel meer als spitskool, bloemkool, worteltjes, mosterdblad, etc., etc. terwijl dit buiten nog niet moglijk is.
Je kunt dan dus ook wat vroeger zaaien waardoor je de planten wat groter en sterker buiten uitplanten wanneer het daar tijd voor is.
Je kunt “voortekken”, bijvoorbeeld Canna’s, Dahlia’s, Fuchsia’s, etc. eind maart al in pot oppotten zodat ze, wanneer ze buiten worden uitgeplant, het al leuke planten zijn in plaats van bollen, knollen of wortels.
Je versterkt de zomer. In een kas kan het ´s zomers al gemakkelijk op een zonnige dag 45 graden en meer worden. En dat betekent dat je er dus andere groenten of bloemen in kunt laten groeien dan dat buiten zou kunnen.
Je kunt het seizoen verlengen. Zelfs in september/oktober kun je in de kas nog tomaten, komkommers of pepers plukken, buiten zijn die al lang weg.
In de winter kun je er beschermd tegen weer en wind koudekiemers zaaien.
In de winter kun je er matig winterharde kuipplanten overwinteren

En last but not least: een kas geeft je een vrij en rijk gevoel (mij dan). Het is een soort luxe die alleen tuinliefhebbers herkennen. Als het in februari buiten 5 graden is met een Oostenwind maar wel een zonnetje, ga ik lekker zaaien of opruimen in de kas. Deur dicht houden en zonder enige bijverwarming is het in de kas dan heerlijk, met wel temperaturen tot boven de 20 graden. Zoiets als mensen die je in het voorjaarszonnetje op een terras achter glas ziet zitten, maar dan helemaal van jezelf 🙂 Of wanneer je heel graag wat wilt doen maar het de hele dag regent – ga je lekker in je kas zaaien, of planten, of stekken, of wat dan ook. Luxe dus.

Waar moet je rekening mee houden bij de aanschaf van een kas:

Er zijn heel veel aanbieders van kassen. In heel veel prijzen, maar een kas is nooit goedkoop. De verschillende materialen, het merk, en het uiterlijk maken een kas meer of minder duur. Let op de volgende zaken als je een kas wilt aanschaffen:

Hoe groot is je tuin? Leuk om een enorm gevaarte te kopen en er dan achter te komen dat het zo’n beetje je hele tuin qua ruimte inneemt. Meet je tuin eens op en meet het stuk tuin op waar je de kas op wilt plaatsen. En houd er dan vervolgens rekening mee dat er een pad naartoe moet lopen en dat de kas rondom bereikbaar moet zijn (om schoon te maken, eventuele reparaties uit te voeren, etc.).
Je hoeft overigens niet meteen een hele grote kas te kopen. Begin met een kleine kas als je je nog niet zeker bent, en voor bepaalde kweekmethoden op de koude grond is vaak een tunnelkas al voldoende.
Waar ga je de kas voor gebruiken? In een mooie achtertuin wil je misschien een mooie statige kas van glas met hout en een gemetselde ondermuur waar je planten in kunt houde, maar waar je misschien ook nog in wilt zitten in koude maar zonnige tijden. Wees gewaarschuwd, dat zijn “dure jongens”. Of wil je er alleen in zaaien en stekken (dan heb je meestal aan een klein kasje genoeg). Wil je er groenten in gaan kweken in alle seizoenen (dan heb je meer ruimte nodig, bij voorkeur een zeer licht materiaal als glas, etc.). Bedenk dus wat je er mee wilt gaan doen voor je gaat zoeken naar bepaalde formaten of materialen of prijsklassen.
Wil je nieuw of tweedehands? Dar vind je vaak wel grote verschillen in prijzen. Pas wel op dat je geen bouwval koopt! En dat de kas nog verplaatsbaar is (sommige kassen staan al zo lang dat je ze eigenlijk niet meer kunt verplaatsen zonder ze flink te beschadigen. En een tweedehands moet je zelf plaatsen, een nieuwe kun je zelf plaatsen of laten plaatsen (en ook daar zit weer veel prijsverschil). Mocht je handig zijn en overwegen zelf een tweedehands kas te kopen en zelf te plaatsen kijk dan of je een kas kunt kopen die je ook zelf moet afbreken. Veel werk, zou je zeggen, en dat is ook zo, maar wat je zelf afbreekt bouw je ook makkelijk weer op. Tijdens het afbreken kun je notities maken van bijzonderheden. En bewaar altijd alles, van schroefjes tot schijnbaar onnodige latjes 🙂 Mocht je zelf een tweedehands willen opzetten, kijk dan eens op veilingsites als marktplaats, speurders, ebay, etc. Houd ook kranten in de gaten, als ergens een tuinbouwcomplex afgebroken gaat worden zijn er altijd mensen die gelijk stoppen met tuinieren en hun kas voor een leuke prijs willen verkopen. Of informeer eens bij tuinbouwverenigingen, zij weten vaak wel wie er met een tuin gaat stoppen en er zo een kasje te koop komt.
Onderschat het zelf bouwen van een kas niet!! Ik vind het nogal een ingewikkelde materie. Onze 3 kassen zijn allemaal zelf en met hulp van vrienden gebouwd vanuit tweedehands materiaal. Een enorme berg ijzer, aluminium en glas en schroeven, bouten en moeren op een hoop, ik had niet gedacht dat het wat zou worden (dat werd het gelukkig wel!!). Maar alleen een kas bouwen is zowiezo niet raadzaam en ga eens kijken op een tuinbouwvereniging hoe andere mensen hun kas hebben gebouwd. Leuk zijn ook de nieuwe glazen kasjes die je in bouwpakket kunt kopen, met gebruiksaanwijzing, dat maakt het al wat eenvoudiger. Maar ook plastic kasjes zijn vaak bouwpakketten, die niet heel moeilijk zijn.
Bedenk dat een tweedehands kas altijd wat duurder wordt dan de originele prijs. Je hebt altijd wat “breuk” in een paar ramen (omdat ze een zwakke plek hebben of omdat je ze per ongeluk uit je vingers laat vallen). Vaak moeten er wat nieuwe schroeven worden aangeschaft, materiaal voor de afvoer van regenwater, etc.
Bedenk als je een nieuwe kas koopt en deze laat zetten dat deze kas gelijk goed staat (mits vakkundig geplaatst). Bedenk er ook bij dat dat erg prijzig is.

Waar wil je de kas plaatsen

Bedenk dat als eerste. Een kas is leuk en erg nuttig, maar je moet er plaats voor hebben, maar belangrijker nog is “Waar wil de kas staan”

in de zon natuurlijk, zo veel mogelijk dan. Onze kassen staan alle drie met de kopse kant op het Zuid-Westen waardoor over de gehel dag genomen vanaf 3 kanten ruim voldoende zon op de kassen valt, met de nadruk op het Zuiden in de middag. In de zomer staat de zon hoog en pakt de kas al snel de zon op, maar bij laagstaande zon in de andere seizoenen wil je juist extra gebruik maken van het licht.
Plaats de kas niet of zo min mogelijk in de schaduw. Het kan wel hoor, en is juist wel geschikt voor bepaalde planten die weinig zon willen zoals Komkommers, Fuchsia’s, etc. Maar bedenk dat de kas niet erg hard opwarmt door het gemis aan zonnestralen en het gemis aan warmte zal te zien zijn in de groei van planten.
Zorg dat de tuin en de kas “in harmonie” staan. Als je de kas verkeerd plaatst staat de kas voor een deel in de schaduw en de rest van de tuin ook. Omdat onze kas met de kop op het Zuid-Westen staat vangt de kas veel zon. Maar daarnaast profiteert de tuin er ook van: Voor de kas (op het Zuiden) staan veel planten van Mediterrane oorsprong. Door de volle zon, de weerkaatsing en de warmte van de kas die ook nog eens wind tegenhoudt, hebben we voor de kas een microklimaat gecreëerd waar Salvia microphylla, Salvia argentea, Arbutus, Phlomis, Laurus, Olea, Rosmarinus, etc. zich erg thuis voelen. Extra zon, extra warmte en beschut tegen de wind; zo profiteer je dubbelop van de plaatsing van de kas!
Plaats de kas niet al te “open”, waar veel wind kan waaien, maar ook niet direct achter andere bouwsels. Op onze tuinbouwvereniging zien we nog wel eens dat 2 kassen die te dicht achter elkaar staan te veel “draaiwind” vangen waardoor ramen eerder “kapot waaien”. Dus een beetje beschut maar laat wat ruimte tussen 2 kassen (of tussen kas en schuur of tussen kas en huis). Wij hebben hier in Zuid-West Nederland nabij de zee (waar het altijd harder waait) misschien meer last van dan op plaatsen meer in het binnenland.
Vergeet bij de plaatsing niet dat er een pad naar de ingang moet lopen. En er moet een paadje (of in ieder geval een stukje grond) naast en voor de kas zlopen zodat je de kas kunt schoonmaken, repareren, etc. En vergeet ook niet dat voor of achter de kas vanaf 2 zijden een opvang moet komen voor regenwater. Je kunt denken….dat hoef ik niet, ik pak wel leidingwater….. Kan ik je van ahrte afraden. In de eerste plaats omdat regenwater gratis is. In de tweede plaats: probeer eens uit te rekenen wat er van een dak afstroomt bij een flinke plensbui. Als er 20 milimeter regen valt op een kletsnatte dag zijn bij onze kassen beide 200-litervaten vol!!! Bedenk dat dat anders in je (al kletsnatte) tuin zou liggen. Een opvangsysteem voor water zou ik bijna “absoluut noodzakelijk” noemen. Mooi is het niet, maar nodig wel. En het neemt dus nog wel een plekje in wat je moet incalculeren bij het opmeten en plaatsen van de kas.
Tot slot en wellicht overbodig: beter een goede buur dan een verre vriend 🙂 Zorg dat de mensen om je heen geen last (zoals schaduw, wateroverlast, etc.) hebben van je kas.

Materialen

Er zijn vele kassen en even zovele formaten, vormen en vooral ook materialen. Wat zijn die materialen en wat kunnen ze betekenen

IJzer: Voordelen: oerdegelijk, niet duur maar wel duurzaam. Nadelen: zwaar, kan roesten
Aluminium: Voordelen: ook degelijk, maar iets minder dan ijzer, duurder, kan niet roesten. Nadelen; licht en wat zwakker
Hout: Voordelen: mooi, houdt warmte vast. Nadelen: houdt licht tegen, minder duurzaam, erg duur
Glas: Voordelen: laat het meeste licht door, geeft het beste resultaat en een “droge” warmte. Nadelen: duur, breekbaar, lastig zelf te snijden/plaatsen
Perspex: Voordelen: goedkoper dan glas, makkelijker berwerkbaar dan glas. Nadelen: verkleurt, laat minder licht door, minder duurzaam
Plastic: Voordelen: goedkoper, makkelijker te plaatsen, Nadelen; kan scheuren, veel minder duurzaam

Tot slot nog even: hard hout is nog duurder maar gaat wel veel langer mee. Plastic is er in verschillende materialen en het is een verhaal apart; Gewoon platic is geen optie, bedenk dat een kas een hele zomer lang 50 graden warm is. Door zon, wind en regen zal gewoon platic binnen 1 jaar (of eigenlijk 1 seizoen) al scheuren, verkleuren en oplossen. Er zijn speciale plastic folies te koop voor kassen, die uiteraard duurder zijn, maar een aantal van die soorten (bijvoorbeeld de gepantseerd PVC soorten) kunnen wel tot 10 jaar meegaan (en daarentegen kan glas dan weer wel tientallen jaren meegaan). Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen in de maak van plastic dat geschikt is voor kassen, etc. Onderaan deze pagina vind je links naar websites van bedrijven die kwalitatief goede folies leveren voor kassen.